Lời người viết: Một nhân vật, nhiều cách nhìn. Y Ban là nhân vật mà tôi viết nhiều nhất, mỗi lần viết một góc độ khác nhau. Theo chủ quan của tôi, bài nào cũng có sự hấp dẫn riêng, ko lẫn vào đâu dc. Đây là bài Y Ban viết cho Tinh Hoa (sau lần đầu tiên viết cho Vietimes). Cũng chuẩn bị một bài biếm họa Y Ban cho tờ Đẹp. Tôi đang thử nghiệm xem mình có thể viết một nhân vật theo bao nhiêu dạng khác nhau.
Bài này viết theo chuyên đề "Nàng Hêra và sự lựa chọn", viết trước bài Y Ban và anh Cơ cho tờ Mốt và Cuộc sống (để nguyên, không cắt chữ nào).
Y Ban: Sao Y Ban được nhiều thứ thế?
Người đàn bà trót sa chân vào sự đày ải của kiếp văn chương thường khó có cuộc sống an lành. Chưa kể Y Ban, so với thệ hệ của mình, thế hệ những người đàn bà đã đi qua chiến tranh và thời bao cấp, thuộc dạng mạnh mẽ và ghê gớm lắm lắm. Nhưng trông thế mà không phải thế. Đằng sau sự gào rú và những cơn đồng bóng chỉ trực trào ra khi có người nói chuyện, trong sâu thẳm Y Ban là người thương chồng, thương con hết mực. Bởi thế, “ông trời già” đã sắp đặt cho người đàn bà ngoa ngoắt này một cuộc đời mà nhà văn, đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc từng băn khoăn gọi điện và thốt lên: “Sao Y Ban được nhiều thứ thế?”.
Có thực Y Ban được nhiều thứ thế không?
1. Sự thỏa hiệp của cả một thế hệ
PV: Y Ban có cuộc sống mà nhiều nhà văn nữ mơ ước: một người chồng và hai đứa con (đủ trai, gái) yêu mình. Tôi ngạc nhiên vì một người phụ nữ tưởng thứ - gì - cũng - muốn - đạp- tung như Y Ban lại có sự thỏa hiệp kỳ lạ với chính bản thân mình. Hẳn chị rõ biết điều này, sự an bình cũng có thể là liều thuốc làm tê liệt khả năng sáng tạo. Tại sao chị lại có sự thỏa hiệp đó?
Y Ban: Ngay ban đầu, như bạn đã xuyên suốt, đó là thế hệ của chúng tôi, là thế hệ thỏa hiệp. Phải nói đến thế hệ đã trước khi nói đến cá tính riêng của từng người. Thôi đành ru lòng mình vậy, vờ như mùa đông đã về. (ngâm nga)
Đấy, nó – sự thỏa hiệp - gần như xuyên suốt cả thế hệ.
PV: Căn nguyên của một thế hệ thỏa hiệp?
Y Ban: Một trong những căn nguyên là không dám sống hết mình. Bởi thời gian, thời thơ ấu, cuộc chiến tranh là cuộc mất mát quá lớn. Những thế hệ đi ra chiến trường, mình không hy sinh nhưng liên đới hy sinh. Bố đi ra chiến trường, còn mình mẹ nuôi một bầy con, bữa no bữa đói, và khi cuộc chiến một sống một còn ngoài kia, người ta chết người ta được chết no, còn chúng tôi, những người ở lại, đói triền miên, luôn luôn vật lộn với cái ăn, thì cuộc sống còn gì hơn nữa đâu, mắt thì cắm cúi xuống đường.
Khi đất nước chuyển đổi, chúng tôi hội nhập rất nhanh, nhưng bản thân chúng tôi không thể thay đổi hoàn toàn chính vì sự lưỡng lự. Tôi có thể bỏ được chồng ngay, nhưng những đứa con tôi sẽ nuôi dạy như thế nào khi tôi là một sự thiếu hụt. Và khi bỏ chồng tôi cũng sẽ cặp bồ được ngay, nhưng người đàn ông đấy sẽ như thế nào? Họ có hơn chồng mình được không? Hay chỉ là sự ê chề. Vì sự thông minh của bản thân như thế, tôi luôn nghĩ ra được tình huống. Khi ấy, sự ê chề còn mạnh mẽ hơn. Chính vì sự nhạy cảm đầy lưỡng lự đó mà chúng tôi không muốn đánh đổi.
PV: Không dám sống hết mình trong cuộc sống - điều này có ảnh hưởng đến sự hết mình và cực đoan trong tác phẩm không? Có khi nào chị nghĩ vì mình thiếu sự dằn vặt đau đớn nội tại nên các tác phẩm của Y Ban mới chỉ dừng lại ở mức hiện thực trần trụi, đậm mầu sắc của báo chí. Chị có nuối tiếc vì sống trọn với gia đình mà lỡ dở với văn chương?
Y Ban: Để tôi giải thích vì sự cực đoan. Thực ra sự cực đoan chỉ có trong tác phẩm của tôi mà thôi. Mọi người rất hiểu lầm việc người ta thiếu hụt cái gì thì người ta đưa vào tác phẩm cái đó. Một mặt, người ta nói rằng tôi không được thỏa mãn. Nếu tận cùng, tôi có sự thiếu hụt, đó là tình yêu sex và văn hóa sex. Còn sex không thì tôi nói thẳng là tôi hạnh phúc, vì tôi luôn được thỏa mãn. Cho nên tôi tự giễu mình bằng cách viết như thế. Đấy là cách lừa độc giả. Y Ban nói thẳng chứ không cố tình trốn tránh giải thích. Ở đây không có sự hoàn hảo.
Còn trong văn chương, tôi không ân hận điều gì. Bởi vì tôi không chủ đích cho nó.
2. “Y Ban được nhiều thứ nhưng cũng không được nhiều thứ đâu…”
Y Ban: Trong một buổi triển lãm điêu khắc tại khách sạn Sofitel của chồng mình, có một người phụ nữ mặc bộ đồ toàn trắng. Cô ta trông đẹp, sang trọng nhưng buồn buồn lạ, cứ ngồi lặng lẽ một góc. Đến 12 giờ đêm, có lẽ lúc ấy mới xin được điện thoại, bèn gọi cho Y Ban” Chào Y Ban. Mình là Minh Ngọc đây (nhà văn, đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc, tác giả cuốn “Ký sự người đàn bà bị chồng bỏ” – PV chú thích). Sao Y Ban được nhiều thứ thế?. “Vâng em rất cám ơn chị. Y Ban được nhiều thứ nhưng cũng không được nhiều thứ đâu chị”.
PV: Ý chị là gì?
Y Ban: Cái mất lớn nhất là không được sống trọn vẹn. Nếu chị có tiền trong tay, tôi sẵn sàng ngẩng mặt lên “đạp thẳng” vào một số người. Đau lòng lắm chứ! Đêm về không ngủ được vì mình mất lòng tốt, mất tâm hồn đẹp của mình. Cuối cùng thỏa hiệp, không dám bỏ. Còn trong cuộc sống gia đình, rõ ràng đồng sàng dị mộng, người ta không hiểu hết được lòng mình nhưng là người đàn ông rất tốt, luôn ở bên cạnh mình, lúc mình ốm đau họ chăm sóc mình, chăm sóc con cái. Ngoài những cái đó ra thì không có gì hết. Thèm bao nhiêu yêu thương, bao nhiêu mơ mộng, thèm một cái vuốt ve âu yếm cũng không có. Cuối cùng tâm hồn chai sạn trở thành một cục rất to, chỉ chực bùng lên với chồng thôi. Nó như vết chai ở chân, chỉ chực ai nhoáy vào là gào rú lên, đau kinh khủng. Nhưng rồi phải lắng lại.
PV: Hóa ra Minh Ngọc nhìn Y Ban mà thèm sự yên bình. Y Ban nhìn Minh Ngọc mà cũng thèm sự sống trọn vẹn. Nếu có thể, liệu hai người có dám đổi cho nhau để được thỏa mãn không nhỉ?
Y Ban: Không thể có sự thỏa mãn trong cuộc sống đâu bạn ạ. Tôi thích cuộc sống cao đẹp nhưng mình luôn phải tầm thường nó, cố gắng thỏa mãn bản thân. Đó là điều tôi luôn ân hận. Đêm cứ mở mắt trừng trừng. Có những lúc chán sống hơn tất cả những cuộc thất tình hay những cuộc cãi nhau với chồng.
PV: Mạnh mẽ như Y Ban mà còn phải thỏa hiệp. Vậy những người phụ nữ không thỏa hiệp, sống hết mình thì sao?
Y Ban: Tôi chỉ gặp những người hết mình để yêu thôi (cười), chứ chưa gặp người nào sống hết mình cho sự nghiệp. Có lẽ vì môi trường báo chí và văn chương tạo nên đặc thù như thế chăng? Tôi chưa gặp những người phụ nữ làm nghiên cứu khoa học nên tôi không rõ.
PV: Cụ thể là những ai, những người bạn xung quanh chị?
Y Ban: Ồ, nhiều chứ nhưng tôi không thể nói được.
3. “Tôi là người đàn bà nghi ngờ và lưỡng lự”
PV: Bi kịch của người đàn bà xuất phát từ một đặc điểm tưởng như là đặc tính của người đàn ông, nhưng lại ẩn sâu trong bản năng của giống cái: tính phưu lưu. Nói thế này: Phưu lưu đối với người đàn bà không phải là một cuộc viễn chinh hoành tráng, mà đơn giản chỉ để chứng tỏ (với bản thân cô ta) rằng: cuộc đời này còn nhiều màu sắc hơn là màu xanh buồn bã của sự yên bình.
Nói thật đi, Y Ban trông thế mà lại “nhát”?
Y Ban: Không. Tôi sợ mỗi một điều là tôi sẽ không nhìn thấy. Tôi không dám tin là tôi sẽ có một tình yêu lớn như thế để thỏa mãn được tôi. Tôi là kẻ luôn nghi ngờ. Trong số tử vi của tôi có sao thiên lương là sao nghi ngờ. Người ta nghĩ hai chiều nhưng tôi phải nghĩ tới tám chiều. Không tồn tại một tình yêu như thế.
PV: Hay bởi vì những người bạn đa cảm xung quanh chị đã quá bất hạnh trong bài học tình yêu?
Y Ban: Đúng thế. Và chính điều đó làm cho tôi nghi ngờ. Cho nên tôi thôi.
Nhưng họ lại không thấy đấy làm khổ. Tôi nói với họ: Trời ơi tao như mày tao tự tử cho xong rồi. Họ trả lời: không tao hạnh phúc đấy chứ. Thực ra mình là kẻ thương vay khóc mướn vớ vẩn! Tôi ở hoàn cảnh họ thì tôi không thể vượt qua nổi. Tất cả là do tính cách quyết định hạnh phúc của anh thế nào.
PV: Chị nghĩ sao về những người đàn bà biết yêu mình? Cô ta quá ích kỷ? Quá tham lam?
Y Ban: Phải khẳng định: những người đàn bà biết yêu mình mới chính là những “nàng thơ” tạo nên diện mạo những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng. Tất cả những người đó như con thiêu thân dám sống hết mình để thỏa mãn được sự yêu mình. Đàn ông cuốn theo họ vì họ quá quyến rũ! Cô cứ yêu chồng, cô cứ hy sinh hết cho chồng con cô đi, rồi chồng cô lại chạy theo người đàn bà biết tự yêu mình. Rõ ràng chúng ta ngưỡng mộ những người đàn bà biết hy sinh, dành cho họ những áng văn đẹp “đằng sau một người đàn ông thành đạt là một người đàn bà biết hy sinh”. Nhưng chúng ta thử hỏi rằng, người đàn bà biết hy sinh đấy, họ được cái gì? Họ chẳng được gì đâu. Họ thành cái bóng.
PV: Y Ban là ai, trong hai loại đàn bà trên?
Trong bản thân tôi, tôi luôn luôn đấu tranh giữa hai con người như thế, vì tôi là người đàn bà lưỡng lự mà. Tôi rất muốn hy sinh. Tại sao không? Tôi yêu những đứa con, chồng tôi quá. Tôi làm hết mình. Đến khi ngẩng đầu lên thấy mình thiệt thòi quá. Người ta có trả lại cho tôi những gì của mình không? Tôi bỗng biết tủi thân và bỗng biết yêu mình.
Nhưng yêu mình ở mức độ nào? Ở đây tôi mới dừng lại ở chỗ chùm kín chăn lên mặt, tưởng tượng và cho vào tác phẩm của mình. Tôi không còn đủ thời gian, và sự lưỡng lự đã làm tôi nhụt hết rồi.
Rốt cuộc đâu là “đền thờ” của một người phụ nữ? Gia đình? Sự nghiệp? Tình yêu? Hay những tưởng tượng lộng lẫy về chính bản thân cô ta? Tôi muốn dùng từ “đền thờ” ở đây, với ý chỉ những điều thiêng liêng trong tận sâu thẳm tâm hồn người phụ nữ, chứ không phải những ràng buộc dựa trên những quy chuẩn đạo đức mà xã hội gắn cho bên ngoài?
Nó tổng hợp rất nhiều thứ. Rất hay là ông trời già không đẩy ai vào chân tường đâu. Lúc tôi sống vì tôi, tôi nằm ỳ trên giường. Con gái tôi bảo, mẹ ơi con thấy cuộc đời mẹ sao tẻ nhạt đến thế? Con ơi thế con không biết đó là giờ phút mẹ hạnh phúc nhất à (đuổi hết chồng, con ra khỏi phòng, trùm kín chăn để tưởng tượng). Đó là lúc tôi tự do nhất, cơ thể thoải mái, đầu óc chu du xuống địa ngục, lên thiên đường, gặp gỡ người đàn ông đẹp trai nhất trên đời, những người đàn ông thông minh nhất và những kẻ củ chuối nhất.
Sau phút đấy tôi lại muốn ra khỏi phòng, xuống đường đi chợ, nấu ăn ngon, mọi người hỉ hả.
4. Ngoại tình trong mơ – bí quyết duy trì hạnh phúc vợ chồng?
PV: Làm văn chương thì cần nhiều tưởng tượng. Mà tưởng tượng lắm thì dễ bị “say nắng”. Tôi nghĩ rằng trong sự thỏa hiệp của chị, thì sự thỏa hiệp nhằm chống lại, hoặc hạn chế những cơn say nắng là sự thỏa hiệp khó khăn nhất?
Y Ban: Khi tôi viết tác phẩm “Người đàn bà ngoại tình trong mơ” mà nhà thơ Giáng Vân rất ghét. Chị ấy bảo sao chị lại dám viết như thế. Vì chị đặt thẳng vấn đề khi người đàn bà làm tình với chồng nhưng lại nghĩ tới người đàn ông khác.
PV: Sao chị Giáng Vân lại ghét?
Y Ban: Vì chị ấy không có chồng nên chị ấy không hiểu được điều đó. Giáng Vân chửi là bệnh hoạn, kinh tởm. Nhưng tôi cũng đã hỏi rất nhiều người phụ nữ, họ nói đó là cách duy trì cuộc sống gia đình. Đàn ông cũng thế.
Suy cho cùng, cái phút lãng mạn tưởng tượng còn đẹp hơn nhiều cho cuộc sống. Mình chỉ thỏa hiệp đến một mức nào đó thôi chứ mình không phải con ngốc. Mình có tiền, làm chủ được cuộc sống gia đình, chồng mình, con cái mình, làm chủ được người đàn ông không phải chồng mình thì tại sao mình lại cứ phải đâm đầu vào chỗ tăm tối.
Mình phải đánh đổi cái gì, phải mất cái gì hoặc phải thỏa hiệp cái gì chứ suốt ngày mình đau khổ thì có mà bị thần kinh.
Trong đầu Y Ban rất nhiều phá cách nhưng mình rất sợ làm tổn thương, làm đau người khác, nhất là ông chồng. Chứ nhiều lúc Y Ban điên lắm, ghét không thể chịu được, cứ nghĩ là không khéo mình mắc tội giết “nó” (chồng) mất! (cười)
PV: Chồng chị có biết chị nói thế này sau lưng không?
Y Ban: Không. Vì tôi nói thẳng với “nó” như thế. Hai cá tính quá mạnh va chạm nhau tưởng không chịu nổi.
PV: Như thế thì Y Ban dễ bị dụ “ ăn trái cấm” lắm?
Y Ban: Y Ban bay luôn nhưng tỉnh ngay. Đấy là cách để chống lại cuộc sống. Chứ chồng Y Ban là một thằng điên, sẵn sàng giết Y Ban rồi giết “nó” luôn. Nó bảo: “Con này ghê lắm. Con này cho chồng ôm nhưng đầu nó thì đang nghĩ đến thằng khác. Tao mà bắt được thì chết luôn”. – Mày đi mà bắt nhé. Đợi hãy hay nhé! (cười lớn)
PV: “Thôi. Đủ rồi. Dừng lại thôi Y Ban ơi”. Chị có hay tự nhủ mình thế không?
Y Ban: Càng về sau nó càng biến chất thành những cơn đồng bóng. Nó rú lên, sẵn sàng chết và sẵn sàng ra đi và sẵn sàng với bất cứ một người đàn ông nào. Nhưng sự đồng bóng chỉ bùng lên, chỉ kịp gào rú, chạy ra đến cửa là đã tắt ngấm rồi, đã lưỡng lự rồi và lại quay về.
PV: Nếu như xuất hiện “một người đàn ông trong mơ” - thấu hiểu Y Ban, bao bọc được những cơn đồng bóng của Y Ban thì sao?
Y Ban: Thì chết. Có thể là một bí mật của Y Ban chăng? Không có người đàn ông như thế. Cho nên lặng lẽ quay về.
Cuối cùng, Y Ban vẫn là Y Ban thôi. Ngày mai tôi sẽ phá cách. Ngày kia tôi sẽ phá cách. Nhưng thực chất vẫn yên bình vì ngày kìa cũng trôi qua yên bình.
PV: Dù sao cũng đến tuổi phải dãn dần rồi.
Nói thế, tôi năm nay 48 tuổi rồi nhưng vẫn tràn trề lắm.
Vẫn tít.
Vẫn bay….
Ngô Xuân
Bài này viết theo chuyên đề "Nàng Hêra và sự lựa chọn", viết trước bài Y Ban và anh Cơ cho tờ Mốt và Cuộc sống (để nguyên, không cắt chữ nào).
Y Ban: Sao Y Ban được nhiều thứ thế?
Người đàn bà trót sa chân vào sự đày ải của kiếp văn chương thường khó có cuộc sống an lành. Chưa kể Y Ban, so với thệ hệ của mình, thế hệ những người đàn bà đã đi qua chiến tranh và thời bao cấp, thuộc dạng mạnh mẽ và ghê gớm lắm lắm. Nhưng trông thế mà không phải thế. Đằng sau sự gào rú và những cơn đồng bóng chỉ trực trào ra khi có người nói chuyện, trong sâu thẳm Y Ban là người thương chồng, thương con hết mực. Bởi thế, “ông trời già” đã sắp đặt cho người đàn bà ngoa ngoắt này một cuộc đời mà nhà văn, đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc từng băn khoăn gọi điện và thốt lên: “Sao Y Ban được nhiều thứ thế?”.
Có thực Y Ban được nhiều thứ thế không?
1. Sự thỏa hiệp của cả một thế hệ
PV: Y Ban có cuộc sống mà nhiều nhà văn nữ mơ ước: một người chồng và hai đứa con (đủ trai, gái) yêu mình. Tôi ngạc nhiên vì một người phụ nữ tưởng thứ - gì - cũng - muốn - đạp- tung như Y Ban lại có sự thỏa hiệp kỳ lạ với chính bản thân mình. Hẳn chị rõ biết điều này, sự an bình cũng có thể là liều thuốc làm tê liệt khả năng sáng tạo. Tại sao chị lại có sự thỏa hiệp đó?
Y Ban: Ngay ban đầu, như bạn đã xuyên suốt, đó là thế hệ của chúng tôi, là thế hệ thỏa hiệp. Phải nói đến thế hệ đã trước khi nói đến cá tính riêng của từng người. Thôi đành ru lòng mình vậy, vờ như mùa đông đã về. (ngâm nga)
Đấy, nó – sự thỏa hiệp - gần như xuyên suốt cả thế hệ.
PV: Căn nguyên của một thế hệ thỏa hiệp?
Y Ban: Một trong những căn nguyên là không dám sống hết mình. Bởi thời gian, thời thơ ấu, cuộc chiến tranh là cuộc mất mát quá lớn. Những thế hệ đi ra chiến trường, mình không hy sinh nhưng liên đới hy sinh. Bố đi ra chiến trường, còn mình mẹ nuôi một bầy con, bữa no bữa đói, và khi cuộc chiến một sống một còn ngoài kia, người ta chết người ta được chết no, còn chúng tôi, những người ở lại, đói triền miên, luôn luôn vật lộn với cái ăn, thì cuộc sống còn gì hơn nữa đâu, mắt thì cắm cúi xuống đường.
Khi đất nước chuyển đổi, chúng tôi hội nhập rất nhanh, nhưng bản thân chúng tôi không thể thay đổi hoàn toàn chính vì sự lưỡng lự. Tôi có thể bỏ được chồng ngay, nhưng những đứa con tôi sẽ nuôi dạy như thế nào khi tôi là một sự thiếu hụt. Và khi bỏ chồng tôi cũng sẽ cặp bồ được ngay, nhưng người đàn ông đấy sẽ như thế nào? Họ có hơn chồng mình được không? Hay chỉ là sự ê chề. Vì sự thông minh của bản thân như thế, tôi luôn nghĩ ra được tình huống. Khi ấy, sự ê chề còn mạnh mẽ hơn. Chính vì sự nhạy cảm đầy lưỡng lự đó mà chúng tôi không muốn đánh đổi.
PV: Không dám sống hết mình trong cuộc sống - điều này có ảnh hưởng đến sự hết mình và cực đoan trong tác phẩm không? Có khi nào chị nghĩ vì mình thiếu sự dằn vặt đau đớn nội tại nên các tác phẩm của Y Ban mới chỉ dừng lại ở mức hiện thực trần trụi, đậm mầu sắc của báo chí. Chị có nuối tiếc vì sống trọn với gia đình mà lỡ dở với văn chương?
Y Ban: Để tôi giải thích vì sự cực đoan. Thực ra sự cực đoan chỉ có trong tác phẩm của tôi mà thôi. Mọi người rất hiểu lầm việc người ta thiếu hụt cái gì thì người ta đưa vào tác phẩm cái đó. Một mặt, người ta nói rằng tôi không được thỏa mãn. Nếu tận cùng, tôi có sự thiếu hụt, đó là tình yêu sex và văn hóa sex. Còn sex không thì tôi nói thẳng là tôi hạnh phúc, vì tôi luôn được thỏa mãn. Cho nên tôi tự giễu mình bằng cách viết như thế. Đấy là cách lừa độc giả. Y Ban nói thẳng chứ không cố tình trốn tránh giải thích. Ở đây không có sự hoàn hảo.
Còn trong văn chương, tôi không ân hận điều gì. Bởi vì tôi không chủ đích cho nó.
2. “Y Ban được nhiều thứ nhưng cũng không được nhiều thứ đâu…”
Y Ban: Trong một buổi triển lãm điêu khắc tại khách sạn Sofitel của chồng mình, có một người phụ nữ mặc bộ đồ toàn trắng. Cô ta trông đẹp, sang trọng nhưng buồn buồn lạ, cứ ngồi lặng lẽ một góc. Đến 12 giờ đêm, có lẽ lúc ấy mới xin được điện thoại, bèn gọi cho Y Ban” Chào Y Ban. Mình là Minh Ngọc đây (nhà văn, đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc, tác giả cuốn “Ký sự người đàn bà bị chồng bỏ” – PV chú thích). Sao Y Ban được nhiều thứ thế?. “Vâng em rất cám ơn chị. Y Ban được nhiều thứ nhưng cũng không được nhiều thứ đâu chị”.
PV: Ý chị là gì?
Y Ban: Cái mất lớn nhất là không được sống trọn vẹn. Nếu chị có tiền trong tay, tôi sẵn sàng ngẩng mặt lên “đạp thẳng” vào một số người. Đau lòng lắm chứ! Đêm về không ngủ được vì mình mất lòng tốt, mất tâm hồn đẹp của mình. Cuối cùng thỏa hiệp, không dám bỏ. Còn trong cuộc sống gia đình, rõ ràng đồng sàng dị mộng, người ta không hiểu hết được lòng mình nhưng là người đàn ông rất tốt, luôn ở bên cạnh mình, lúc mình ốm đau họ chăm sóc mình, chăm sóc con cái. Ngoài những cái đó ra thì không có gì hết. Thèm bao nhiêu yêu thương, bao nhiêu mơ mộng, thèm một cái vuốt ve âu yếm cũng không có. Cuối cùng tâm hồn chai sạn trở thành một cục rất to, chỉ chực bùng lên với chồng thôi. Nó như vết chai ở chân, chỉ chực ai nhoáy vào là gào rú lên, đau kinh khủng. Nhưng rồi phải lắng lại.
PV: Hóa ra Minh Ngọc nhìn Y Ban mà thèm sự yên bình. Y Ban nhìn Minh Ngọc mà cũng thèm sự sống trọn vẹn. Nếu có thể, liệu hai người có dám đổi cho nhau để được thỏa mãn không nhỉ?
Y Ban: Không thể có sự thỏa mãn trong cuộc sống đâu bạn ạ. Tôi thích cuộc sống cao đẹp nhưng mình luôn phải tầm thường nó, cố gắng thỏa mãn bản thân. Đó là điều tôi luôn ân hận. Đêm cứ mở mắt trừng trừng. Có những lúc chán sống hơn tất cả những cuộc thất tình hay những cuộc cãi nhau với chồng.
PV: Mạnh mẽ như Y Ban mà còn phải thỏa hiệp. Vậy những người phụ nữ không thỏa hiệp, sống hết mình thì sao?
Y Ban: Tôi chỉ gặp những người hết mình để yêu thôi (cười), chứ chưa gặp người nào sống hết mình cho sự nghiệp. Có lẽ vì môi trường báo chí và văn chương tạo nên đặc thù như thế chăng? Tôi chưa gặp những người phụ nữ làm nghiên cứu khoa học nên tôi không rõ.
PV: Cụ thể là những ai, những người bạn xung quanh chị?
Y Ban: Ồ, nhiều chứ nhưng tôi không thể nói được.
3. “Tôi là người đàn bà nghi ngờ và lưỡng lự”
PV: Bi kịch của người đàn bà xuất phát từ một đặc điểm tưởng như là đặc tính của người đàn ông, nhưng lại ẩn sâu trong bản năng của giống cái: tính phưu lưu. Nói thế này: Phưu lưu đối với người đàn bà không phải là một cuộc viễn chinh hoành tráng, mà đơn giản chỉ để chứng tỏ (với bản thân cô ta) rằng: cuộc đời này còn nhiều màu sắc hơn là màu xanh buồn bã của sự yên bình.
Nói thật đi, Y Ban trông thế mà lại “nhát”?
Y Ban: Không. Tôi sợ mỗi một điều là tôi sẽ không nhìn thấy. Tôi không dám tin là tôi sẽ có một tình yêu lớn như thế để thỏa mãn được tôi. Tôi là kẻ luôn nghi ngờ. Trong số tử vi của tôi có sao thiên lương là sao nghi ngờ. Người ta nghĩ hai chiều nhưng tôi phải nghĩ tới tám chiều. Không tồn tại một tình yêu như thế.
PV: Hay bởi vì những người bạn đa cảm xung quanh chị đã quá bất hạnh trong bài học tình yêu?
Y Ban: Đúng thế. Và chính điều đó làm cho tôi nghi ngờ. Cho nên tôi thôi.
Nhưng họ lại không thấy đấy làm khổ. Tôi nói với họ: Trời ơi tao như mày tao tự tử cho xong rồi. Họ trả lời: không tao hạnh phúc đấy chứ. Thực ra mình là kẻ thương vay khóc mướn vớ vẩn! Tôi ở hoàn cảnh họ thì tôi không thể vượt qua nổi. Tất cả là do tính cách quyết định hạnh phúc của anh thế nào.
PV: Chị nghĩ sao về những người đàn bà biết yêu mình? Cô ta quá ích kỷ? Quá tham lam?
Y Ban: Phải khẳng định: những người đàn bà biết yêu mình mới chính là những “nàng thơ” tạo nên diện mạo những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng. Tất cả những người đó như con thiêu thân dám sống hết mình để thỏa mãn được sự yêu mình. Đàn ông cuốn theo họ vì họ quá quyến rũ! Cô cứ yêu chồng, cô cứ hy sinh hết cho chồng con cô đi, rồi chồng cô lại chạy theo người đàn bà biết tự yêu mình. Rõ ràng chúng ta ngưỡng mộ những người đàn bà biết hy sinh, dành cho họ những áng văn đẹp “đằng sau một người đàn ông thành đạt là một người đàn bà biết hy sinh”. Nhưng chúng ta thử hỏi rằng, người đàn bà biết hy sinh đấy, họ được cái gì? Họ chẳng được gì đâu. Họ thành cái bóng.
PV: Y Ban là ai, trong hai loại đàn bà trên?
Trong bản thân tôi, tôi luôn luôn đấu tranh giữa hai con người như thế, vì tôi là người đàn bà lưỡng lự mà. Tôi rất muốn hy sinh. Tại sao không? Tôi yêu những đứa con, chồng tôi quá. Tôi làm hết mình. Đến khi ngẩng đầu lên thấy mình thiệt thòi quá. Người ta có trả lại cho tôi những gì của mình không? Tôi bỗng biết tủi thân và bỗng biết yêu mình.
Nhưng yêu mình ở mức độ nào? Ở đây tôi mới dừng lại ở chỗ chùm kín chăn lên mặt, tưởng tượng và cho vào tác phẩm của mình. Tôi không còn đủ thời gian, và sự lưỡng lự đã làm tôi nhụt hết rồi.
Rốt cuộc đâu là “đền thờ” của một người phụ nữ? Gia đình? Sự nghiệp? Tình yêu? Hay những tưởng tượng lộng lẫy về chính bản thân cô ta? Tôi muốn dùng từ “đền thờ” ở đây, với ý chỉ những điều thiêng liêng trong tận sâu thẳm tâm hồn người phụ nữ, chứ không phải những ràng buộc dựa trên những quy chuẩn đạo đức mà xã hội gắn cho bên ngoài?
Nó tổng hợp rất nhiều thứ. Rất hay là ông trời già không đẩy ai vào chân tường đâu. Lúc tôi sống vì tôi, tôi nằm ỳ trên giường. Con gái tôi bảo, mẹ ơi con thấy cuộc đời mẹ sao tẻ nhạt đến thế? Con ơi thế con không biết đó là giờ phút mẹ hạnh phúc nhất à (đuổi hết chồng, con ra khỏi phòng, trùm kín chăn để tưởng tượng). Đó là lúc tôi tự do nhất, cơ thể thoải mái, đầu óc chu du xuống địa ngục, lên thiên đường, gặp gỡ người đàn ông đẹp trai nhất trên đời, những người đàn ông thông minh nhất và những kẻ củ chuối nhất.
Sau phút đấy tôi lại muốn ra khỏi phòng, xuống đường đi chợ, nấu ăn ngon, mọi người hỉ hả.
4. Ngoại tình trong mơ – bí quyết duy trì hạnh phúc vợ chồng?
PV: Làm văn chương thì cần nhiều tưởng tượng. Mà tưởng tượng lắm thì dễ bị “say nắng”. Tôi nghĩ rằng trong sự thỏa hiệp của chị, thì sự thỏa hiệp nhằm chống lại, hoặc hạn chế những cơn say nắng là sự thỏa hiệp khó khăn nhất?
Y Ban: Khi tôi viết tác phẩm “Người đàn bà ngoại tình trong mơ” mà nhà thơ Giáng Vân rất ghét. Chị ấy bảo sao chị lại dám viết như thế. Vì chị đặt thẳng vấn đề khi người đàn bà làm tình với chồng nhưng lại nghĩ tới người đàn ông khác.
PV: Sao chị Giáng Vân lại ghét?
Y Ban: Vì chị ấy không có chồng nên chị ấy không hiểu được điều đó. Giáng Vân chửi là bệnh hoạn, kinh tởm. Nhưng tôi cũng đã hỏi rất nhiều người phụ nữ, họ nói đó là cách duy trì cuộc sống gia đình. Đàn ông cũng thế.
Suy cho cùng, cái phút lãng mạn tưởng tượng còn đẹp hơn nhiều cho cuộc sống. Mình chỉ thỏa hiệp đến một mức nào đó thôi chứ mình không phải con ngốc. Mình có tiền, làm chủ được cuộc sống gia đình, chồng mình, con cái mình, làm chủ được người đàn ông không phải chồng mình thì tại sao mình lại cứ phải đâm đầu vào chỗ tăm tối.
Mình phải đánh đổi cái gì, phải mất cái gì hoặc phải thỏa hiệp cái gì chứ suốt ngày mình đau khổ thì có mà bị thần kinh.
Trong đầu Y Ban rất nhiều phá cách nhưng mình rất sợ làm tổn thương, làm đau người khác, nhất là ông chồng. Chứ nhiều lúc Y Ban điên lắm, ghét không thể chịu được, cứ nghĩ là không khéo mình mắc tội giết “nó” (chồng) mất! (cười)
PV: Chồng chị có biết chị nói thế này sau lưng không?
Y Ban: Không. Vì tôi nói thẳng với “nó” như thế. Hai cá tính quá mạnh va chạm nhau tưởng không chịu nổi.
PV: Như thế thì Y Ban dễ bị dụ “ ăn trái cấm” lắm?
Y Ban: Y Ban bay luôn nhưng tỉnh ngay. Đấy là cách để chống lại cuộc sống. Chứ chồng Y Ban là một thằng điên, sẵn sàng giết Y Ban rồi giết “nó” luôn. Nó bảo: “Con này ghê lắm. Con này cho chồng ôm nhưng đầu nó thì đang nghĩ đến thằng khác. Tao mà bắt được thì chết luôn”. – Mày đi mà bắt nhé. Đợi hãy hay nhé! (cười lớn)
PV: “Thôi. Đủ rồi. Dừng lại thôi Y Ban ơi”. Chị có hay tự nhủ mình thế không?
Y Ban: Càng về sau nó càng biến chất thành những cơn đồng bóng. Nó rú lên, sẵn sàng chết và sẵn sàng ra đi và sẵn sàng với bất cứ một người đàn ông nào. Nhưng sự đồng bóng chỉ bùng lên, chỉ kịp gào rú, chạy ra đến cửa là đã tắt ngấm rồi, đã lưỡng lự rồi và lại quay về.
PV: Nếu như xuất hiện “một người đàn ông trong mơ” - thấu hiểu Y Ban, bao bọc được những cơn đồng bóng của Y Ban thì sao?
Y Ban: Thì chết. Có thể là một bí mật của Y Ban chăng? Không có người đàn ông như thế. Cho nên lặng lẽ quay về.
Cuối cùng, Y Ban vẫn là Y Ban thôi. Ngày mai tôi sẽ phá cách. Ngày kia tôi sẽ phá cách. Nhưng thực chất vẫn yên bình vì ngày kìa cũng trôi qua yên bình.
PV: Dù sao cũng đến tuổi phải dãn dần rồi.
Nói thế, tôi năm nay 48 tuổi rồi nhưng vẫn tràn trề lắm.
Vẫn tít.
Vẫn bay….
Ngô Xuân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét